Zwyrodnienie stawu biodrowego

Zwyrodnienie stawu biodrowego jest procesem zwyrodnieniowo-dystroficznym, który zachodzi w stawie stawowym głowy kości udowej i panewki miednicy. Choroba jest bardziej typowa dla osób w średnim i starszym wieku, choć może również występować u osób młodych, w tym dzieci. Najczęściej jego rozwój poprzedzają urazy, a także szereg patologii o charakterze zapalnym i niezapalnym, a ból i sztywność ruchów stają się głównymi objawami procesu zwyrodnieniowo-dystroficznego w stawie biodrowym. W swoim rozwoju choroba przechodzi kilka etapów, a jeśli we wczesnych stadiach można ją leczyć zachowawczo, to w ostatnich stadiach leczenie zwyrodnienia stawów biodrowych jest skuteczne tylko chirurgicznie. W przeciwnym razie patologia doprowadzi do poważnych zaburzeń, a nawet całkowitego unieruchomienia.

Co to jest choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego i mechanizm jej rozwoju

Choroba zwyrodnieniowa stawów, zwana również chorobą zwyrodnieniową stawów i deformacją zwyrodnieniową stawów, jest złożoną chorobą stawów biodrowych (HJ), której towarzyszy postępujące niszczenie chrząstki. Z czasem prowadzi to do deformacji powierzchni sąsiednich kości, a także powstawania na nich narośli kostnych, zwanych osteofitami.

Według statystyk choroba zwyrodnieniowa stawów stanowi około 12% wszystkich chorób układu mięśniowo-szkieletowego. Pod względem częstości występowania ustępuje tylko gonartrozie stawu kolanowego, ale ryzyko jej niepełnosprawności jest znacznie wyższe.

Dwa stawy biodrowe to największe stawy w ciele. Każdy z nich składa się z kości udowej i panewki miednicy. Głowa kości udowej znajduje się w zagłębieniu kości miednicy w kształcie miseczki i porusza się swobodnie w różnych kierunkach. Taka budowa stawu umożliwia zginanie i rozluźnianie, przywodzenie i odwodzenie, a także rotację uda.

Aby ruch nie powodował dyskomfortu, powierzchnie kości stykające się ze sobą są pokryte elastyczną warstwą zwaną chrząstką szklistą. To on pozwala głowie kości udowej łatwo wsunąć się w panewkę. Ponadto chrząstka szklista zapewnia stabilizację i amortyzację stawu biodrowego podczas ruchów.

Cały staw zanurzony jest w czymś w rodzaju obudowy zwanej torebką stawową. Zawiera błonę maziową, która syntetyzuje płyn maziowy. To ona smaruje powierzchnię chrząstki, zapewnia dopływ do niej wody i składników odżywczych, czyli odpowiada za utrzymanie prawidłowej struktury tkanki chrzęstnej.

Nad torebką stawową znajduje się grupa mięśni udowych i miednicy, za pomocą których staw jest wprawiany w ruch. Staw biodrowy otoczony jest również grupą więzadeł, które zapewniają stabilność jego położenia w granicach fizjologicznych.

Ponieważ staw biodrowy jest codziennie poddawany dużym obciążeniom, jest podatny na szybkie zużycie i urazy. Ryzyko takich zmian znacznie zwiększa wpływ szeregu niekorzystnych czynników, które są praktycznie nieuniknione we współczesnym świecie, ale zostaną one omówione poniżej. To wyjaśnia wysoką częstość występowania choroby zwyrodnieniowej stawów.

W wyniku wpływu czynników negatywnych dochodzi do naruszenia produkcji mazi stawowej. Stopniowo zmniejsza się jego ilość, zmienia się też skład jakościowy: staje się lepki, gęsty i nie jest już w stanie w pełni odżywić chrząstki. Prowadzi to do ostrych niedoborów żywieniowych i postępującego odwodnienia chrząstki szklistej. W wyniku takich zmian zmniejsza się siła i elastyczność tkanki chrzęstnej, złuszcza się, pęka i zmniejsza swoją objętość. Wszystko to uniemożliwia płynne przesuwanie się głowy kości udowej w panewce miednicy, co prowadzi do pojawienia się objawów zwyrodnienia stawu biodrowego.

Stopniowo zwęża się szczelina międzystawowa, dochodzi do zwiększonego tarcia między przegubowymi powierzchniami kości i wzrasta nacisk kości na chrząstkę szklistą. Prowadzi to do jeszcze większych obrażeń i zużycia, które nie mogą nie wpływać na biomechanikę stawu biodrowego i samopoczucie osoby.

Niewydolność stawu biodrowego negatywnie wpływa nie tylko na biomechanikę kończyn dolnych, ale także na cały aparat ruchu. To często prowadzi do niepełnosprawności.

W miarę postępu zmian patologicznych warstwa szklista stopniowo zanika całkowicie, co prowadzi do odsłonięcia powierzchni kości i krytycznego wzrostu obciążenia stawu kostnego. Podczas ruchów głowa kości udowej nie jest już niczym pokryta i ociera się bezpośrednio o powierzchnię panewki miednicy. Poza tym, że poważnie ogranicza mobilność i powoduje nieznośny ból, kości dociskają się do siebie, jednocześnie się spłaszczając.

W miarę deformacji kości stawowych na ich powierzchni tworzą się wyrostki kostne (osteofity). Mogą mieć ostre krawędzie i poważnie zranić otaczające mięśnie. Prowokuje to występowanie silnego bólu w pachwinie, nogach i pośladkach. Dlatego pacjent nieświadomie stara się oszczędzić chory staw biodrowy i unikać w nim ruchów. Brak odpowiedniego obciążenia mięśni prowadzi do ich stopniowej atrofii, co dodatkowo pogłębia problemy z poruszaniem się. Powoduje to kulawiznę.

Powody rozwoju

Zwyrodnienie stawu biodrowego może być pierwotne lub wtórne. W pierwszym przypadku nie można znaleźć przyczyn jej rozwoju, tj. choroba rozwija się sama bez wyraźnego powodu. Wtórna choroba zwyrodnieniowa stawów jest wynikiem szeregu zmian w stanie układu mięśniowo-szkieletowego lub cech stylu życia, w szczególności:

• urazy stawu biodrowego, w tym złamania kości, zwichnięcia, stłuczenia, skręcenia lub zerwania okolicznych więzadeł, przewlekłe mikrouszkodzenia itp. ;
• wyczerpująca praca fizyczna;
• Siedzący tryb życia;
• otyłość;
• przewlekłe procesy zakaźne w ciele;
• reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa, zapalenie ścięgna, zapalenie kaletki;
• choroby endokrynologiczne, zaburzenia metaboliczne i hormonalne, w tym cukrzyca;
• wrodzone wady rozwojowe stawu biodrowego (przemieszczenie, dysplazja);
• aseptyczna martwica głowy kości udowej;
• różnego rodzaju patologie kręgosłupa;
• genetyczne predyspozycje;
• uzależnienie od palenia.

W zdecydowanej większości przypadków rozwój koksartrozy stawu biodrowego jest spowodowany nieuniknionymi zmianami związanymi z wiekiem, a obecność innych czynników spośród wymienionych tylko zwiększa ryzyko jej wystąpienia i zwiększa tempo progresji.

Objawy i stopnie

Podczas choroby zwyrodnieniowej stawów wyróżnia się 4 stopnie rozwoju, z których 1 jest najłatwiejszy. Początkowo choroba może przebiegać bezobjawowo lub objawiać się łagodnym bólem. Częściej pojawiają się po dużym wysiłku fizycznym, długim spacerze lub pod koniec pracowitego dnia. W pierwszych etapach rozwoju choroby dyskomfort zwykle przypisuje się zmęczeniu i jest uważany za normę. Dlatego niezwykle rzadko rozpoznaje się chorobę zwyrodnieniową stawu biodrowego na pierwszym etapie rozwoju.

Dostrzegalne oznaki choroby zwyrodnieniowej stawów zaczynają pojawiać się w II etapie jej progresji, kiedy szpara stawowa zwęża się prawie o połowę, a głowa kości udowej jest przemieszczona i zdeformowana. Wraz z przejściem do trzeciego etapu bóle stają się nie do zniesienia i mogą przeszkadzać osobie nawet w nocy, mają tendencję do promieniowania do bioder, łydek, pachwin i pośladków. Ponieważ przestrzeń stawowa jest już praktycznie nieobecna, a na powierzchni kości tworzy się wiele osteofitów, niezależny ruch w takich sytuacjach jest niemożliwy. Dlatego pacjenci zmuszeni są do używania laski lub kul.

Tak więc główne objawy choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego to:

• Ograniczenia ruchomości – początkowo pacjenci mogą zauważyć trudności w wykonywaniu ruchów obrotowych nogi, ale z czasem dołączają do nich poranna sztywność i obrzęk HJ. Z ich powodu człowiek potrzebuje kilku minut na rozgrzanie się i, że tak powiem, spacer, aby przywrócić normalny zakres ruchu. Stopniowo pacjentowi coraz trudniej jest wykonywać ruchy nóg.
• Charakterystyczny chrupnięcie - występuje podczas chodzenia, a także zgięcia lub wyprostu stawu biodrowego. Jest to konsekwencja tarcia o siebie powierzchni kostnych, a przy zwyrodnieniu stawów towarzyszy ostry lub tępy ból.
• Zespół bólowy - początkowo bóle pojawiają się po wysiłku fizycznym i nieco ustępują po długim odpoczynku. Ostry atak można wywołać podnoszeniem ciężarów lub hipotermią, ponieważ choroba zwyrodnieniowa stawów jest często komplikowana przez dodanie zapalenia błony maziowej. W miarę postępu choroby ból staje się częstszy, trwa dłużej i nasila się.
• Skurcz mięśni ud - jest konsekwencją ściągnięcia nerwów i osłabienia aparatu więzadłowego, więc skurcze mięśni są kompensacyjne, aby utrzymać głowę kości udowej w panewce. Skurcz mięśni można również wywołać przez dodanie zapalenia błony maziowej.
• Kulawizna - występuje w ostatnich stadiach rozwoju choroby, ponieważ deformacja powierzchni kości powoduje pojawienie się przykurczu mięśni zginaczy. Dlatego osoba nie może całkowicie wyprostować nogi i utrzymać jej w tej pozycji. Ponadto pacjent może mimowolnie utykać, aby przenieść ciężar na zdrową połowę ciała, ponieważ pomaga to zmniejszyć intensywność bólu.
• Skrócenie nogi - obserwowane przy zwyrodnieniu stawów III stopnia. Noga po stronie chorego stawu biodrowego może zostać skrócona o 1 cm lub więcej w wyniku zwężenia szpary stawowej, zmniejszonego napięcia mięśniowego i spłaszczenia głowy kości udowej.

W ostatniej fazie rozwoju głowa kości udowej zrasta się z panewką, co prowadzi do całkowitego unieruchomienia nogi i niepełnosprawności.

Jednocześnie zmiany zwyrodnieniowo-dystroficzne można zaobserwować w jednym stawie biodrowym lub obu. W związku z tym charakterystyczne objawy będą obserwowane po jednej stronie lub po obu naraz, ale w tym drugim przypadku ich nasilenie po lewej i prawej stronie może się różnić.

Diagnostyka

Lekarz może podejrzewać obecność zwyrodnienia stawu biodrowego na podstawie dolegliwości pacjenta, badania zewnętrznego i wyników testów czynnościowych. Pamiętaj, aby zmierzyć długość nóg podczas oględzin. W tym celu pacjent jest proszony o wstanie i wyprostowanie nóg tak bardzo, jak to możliwe. Pomiaru dokonuje się między przednią osią kości miednicy a dowolną strukturą kostną kolana, kostki lub pięty. Ale jeśli oba stawy biodrowe są jednocześnie dotknięte chorobą zwyrodnieniową stawów, uzyskane dane będą nieinformacyjne.

Ale ponieważ objawy typowe dla choroby zwyrodnieniowej stawów mogą towarzyszyć wielu innym chorobom zapalnym i niezapalnym, metody badań instrumentalnych są obowiązkowe, aby pacjent mógł dokładnie zdiagnozować patologię. Mogłoby być:

• CT lub RTG stawu biodrowego - na zdjęciach widoczne są w nim destrukcyjne zmiany, zwężenie szpary stawowej, powstawanie osteofitów i deformacje powierzchni kości;
• MRI to najbardziej pouczająca metoda badania, która pozwala dokładnie ocenić charakter zmian w strukturach chrząstki, więzadłach i charakter krążenia krwi w okolicy biodra.

Pacjentom przypisuje się również badania laboratoryjne w celu oceny ich ogólnego stanu zdrowia i wykrycia chorób, które mogą powodować chorobę zwyrodnieniową stawów. To:

• ZAK i OAM;
• chemia krwi;
• testy reumatyczne;
• nakłucie stawu biodrowego z badaniem biochemicznym.

Zadaniem diagnozy jest odróżnienie zwyrodnienia stawu biodrowego z gonartrozą (uszkodzenie stawu kolanowego), a także zespołem korzeniowym występującym przy osteochondrozie, a także występach i przepuklinach krążków międzykręgowych. Ponadto objawy koksartrozy mogą przypominać objawy zapalenia kaletki krętarzowej i nietypowego przebiegu zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, co wymaga pełnego badania w celu ustalenia prawdziwych przyczyn bólu i ograniczeń ruchowych.

Leczenie zachowawcze

Zachowawcze leczenie choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego jest skuteczne tylko w początkowych stadiach choroby. Jest dobierana indywidualnie dla każdego pacjenta i może obejmować całą gamę różnych metod, z których każda będzie uzupełniać pozostałe. Dlatego w ramach leczenia zwyrodnienia stawu biodrowego pacjentom można przepisać:

• terapia lekowa;
• terapia ruchowa;
• fizjoterapia;
• plazmolifting.

Aby leczenie zachowawcze było skuteczne, pacjenci muszą wyeliminować wpływ szeregu czynników, które przyczyniają się do rozwoju zwyrodnienia stawu biodrowego. Jeśli masz nadwagę, bardzo ważne jest, aby ją maksymalnie zmniejszyć. Zmniejszy to obciążenie dotkniętego stawu i ryzyko progresji procesu zwyrodnieniowo-dystroficznego.

Należy też rzucić palenie i normalizować tryb aktywności fizycznej, unikać przeciążeń, ale nie siedzieć cały czas. Aby zapobiec dalszemu niszczeniu stawu biodrowego, zaleca się noszenie specjalnych bandaży i ortez. Zapewniają bezpieczne mocowanie stawu i wspierają go podczas ruchu.

Leczenie medyczne

Charakter terapii lekowej dobierany jest ściśle indywidualnie. W większości przypadków pacjentom przepisuje się:

• NLPZ - leki, które jednocześnie działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie (dostępne w postaci tabletek, zastrzyków i środków do stosowania miejscowego);
• kortykosteroidy - leki o silnym działaniu przeciwzapalnym, które są przepisywane, jeśli NLPZ nie dają wyraźnego efektu;
• chondroprotektory - przyczyniają się do aktywacji procesów regeneracji tkanki chrzęstnej, ale ich skuteczność nie została udowodniona;
• środki zwiotczające mięśnie - leki zmniejszające napięcie mięśniowe i eliminujące skurcze, co jest konieczne w przypadku skurczu niektórych mięśni lub grup na tle silnego bólu;
• preparaty poprawiające krążenie krwi – stosowane są najczęściej w postaci roztworów iniekcyjnych i pomagają poprawić trofizm tkanek otaczających staw;
• witaminy z grupy B - wykazano, że normalizują przekazywanie impulsów nerwowych, co jest szczególnie ważne, gdy nerwy są ściskane przez zdeformowane struktury kostne.

W przypadku bólu ostrego, którego nie można wyeliminować za pomocą tabletek, pacjentom można wykonać blokadę dostawową lub okołostawową. Wykonywane są wyłącznie przez wykwalifikowanych pracowników służby zdrowia w placówce medycznej i polegają na wprowadzeniu do jamy stawowej lub bezpośrednio jej okolicy roztworów znieczulających z kortykosteroidami.

terapia ruchowa

Ćwiczenia terapeutyczne to skuteczna metoda radzenia sobie ze spadkiem napięcia mięśniowego i ograniczeniem ruchomości. Dzięki odpowiednio dobranemu zestawowi ćwiczeń możliwe jest zwiększenie zakresu ruchu oraz zmniejszenie nasilenia bólu. Zapobiegają również atrofii mięśni i pomagają eliminować skurcze, jeśli chorobie zwyrodnieniowej stawów towarzyszy szczypanie włókien nerwowych, co odruchowo prowadzi do skurczu poszczególnych mięśni.

Zajęcia z terapii ruchowej mogą poprawić krążenie krwi w obszarze procesu zwyrodnieniowo-dystroficznego. Dzięki temu wzrasta jakość trofizmu chorego stawu i przyspiesza przebieg procesów regeneracyjnych.

Dla każdego pacjenta zestaw ćwiczeń powinien zostać opracowany indywidualnie przez specjalistę. Jednocześnie bierze się pod uwagę nie tylko stopień zniszczenia stawu biodrowego, ale także poziom rozwoju fizycznego pacjenta.

Fizjoterapia

Zabiegi fizjoterapeutyczne i masaż mają działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, tonizujące, przeciwobrzękowe. Dodatkowo pomagają w utrzymaniu prawidłowego napięcia mięśni nóg, zapobiegając ich atonii i atrofii.

W przypadku zwyrodnienia stawu biodrowego zaleca się kursy 10-15 zabiegów:

• terapia ultradźwiękowa;
• magnetoterapia;
• laseroterapia;
• elektroforeza;
• ultrafonoforeza;
• UHF;
• leczenie parafinowe.

Ponadto wielu pacjentom oferuje się terapię błotną. Takie zabiegi mają pozytywny wpływ dopiero w I etapie rozwoju zwyrodnienia stawu biodrowego lub podczas rehabilitacji po leczeniu chirurgicznym. Dzięki błotowi leczniczemu możliwe jest osiągnięcie poprawy jakości krążenia krwi i przyspieszenie przywrócenia zdolności motorycznych dotkniętego stawu.

Plazmolifting

Plazmolifting lub terapia PRP to zabieg polegający na wprowadzeniu osocza bogatopłytkowego własnej krwi pacjenta do jamy stawu biodrowego. Pozwala to aktywować procesy odbudowy chrząstki szklistej.

Ale według niektórych naukowców taka procedura może powodować powstawanie nowotworów złośliwych. Ten punkt widzenia opiera się na fakcie, że plazmolifting sprzyja powstawaniu dużej liczby komórek macierzystych, których wpływ na organizm nie został jeszcze w pełni zbadany.

Chirurgiczne leczenie zwyrodnienia stawu biodrowego

Pomimo znacznego dyskomfortu w stawie biodrowym, wielu zwraca się o pomoc lekarską zbyt późno, gdy zmiany patologiczne w stawie osiągają 3, a nawet 4 stopnie nasilenia, a jego funkcjonalność jest nieodwracalnie uszczuplona.

Przy zaawansowanej patologii koniecznym środkiem jest operacja. Tylko terminowa interwencja chirurgiczna pomoże przywrócić normalną mobilność i uchroni pacjenta przed rozdzierającym bólem, to znaczy osiągnąć znaczną poprawę jakości życia ludzkiego. Żadne lekarstwa, zabiegi fizjoterapeutyczne nie odbudują poważnie zniszczonej chrząstki. W najlepszym razie bolesne zastrzyki dostawowe i leki mogą zmniejszyć ból. Ale będzie to zjawisko przejściowe, po którym ból powróci z taką samą lub nawet większą siłą.

Wskazania do operacji biodra to:

• zniknięcie przestrzeni międzystawowej;
• uporczywy ból w stawie biodrowym, niepoddający się złagodzeniu;
• krytyczne zaburzenia ruchowe;
• złamanie biodra.

W zależności od stopnia zaawansowania destrukcji stawów i deformacji kości pacjentom można zaproponować różne rodzaje leczenia chirurgicznego, a mianowicie:

• artrodeza;
• endoproteza;
• osteotomia.

Artrodeza

Artrodeza to niedroga operacja, która polega na mocnym utrwaleniu kości stawowych za pomocą metalowych płytek. Rezultatem jest całkowite unieruchomienie stawu. Dlatego za pomocą artrodezy można skorygować tylko funkcję podtrzymującą nogi, wyeliminować ból, ale nie trzeba mówić o przywróceniu ruchomości lub znacznej poprawie jakości życia.

Dziś artrodeza praktycznie nie jest używana, ponieważ pozbawia człowieka możliwości pełnego poruszania się.

Endoprotetyka

Endoprotetyka z endoprotezoplastyką to jedyny sposób na radykalne rozwiązanie problemu zwyrodnienia stawu biodrowego z przywróceniem wszystkich jego funkcji i zdolności motorycznych. Jest to zaawansowana technologicznie metoda rozwiązania problemu zwyrodnienia stawów, która pozwala całkowicie o tym zapomnieć na 15-30 lat, a także o bólu i ograniczeniach ruchowych. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych endoprotez możliwe jest osiągnięcie pełnego przywrócenia funkcji motoryczno-podporowych i zapewnienie pacjentowi normalnego życia.

Operacja polega na wycięciu głowy kości udowej i części jej szyi. Przeprowadzane jest również chirurgiczne przygotowanie łożyska panewki, które polega na usunięciu osteofitów, wyrównaniu jego powierzchni i resekcji tkanek poddanych martwicy. Endoprotezy mogą być nawet stosowane w leczeniu starszych pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego.

Operacja wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym i trwa około godziny. W zależności od nasilenia procesu zwyrodnieniowo-dystroficznego operację można wykonać za pomocą jednej z następujących metod:

• powierzchowna – polega na oszlifowaniu panewki i głowy kości udowej z dalszym pokryciem implantami gładkimi zastępującymi zniszczoną chrząstkę szklistą (metoda jest rzadko stosowana ze względu na możliwość wystąpienia stanu zapalnego w tkankach okołostawowych);
• jednobiegunowy - usunięcie głowy kości udowej i zastąpienie jej endoprotezą (stosowane, gdy chrząstka jest zachowana na powierzchni panewki i zniszczona jest tylko głowa kości udowej);
• bipolarna - podobna do poprzedniej techniki, różniąca się jedynie konstrukcją zastosowanej endoprotezy, która ma niższy współczynnik tarcia i zapewnia płynniejsze ruchy w łożysku stawu;
• total to najskuteczniejsza i najbezpieczniejsza metoda rozwiązania problemu zwyrodnienia stawu biodrowego, która polega na całkowitej resekcji głowy kości udowej z uchwyceniem części jej szyi, a także dołu panewkowego i zastąpieniu ich pełnoprawnym sztucznym staw stawowy.

Dlatego pacjentom można zalecić założenie różnego rodzaju endoprotez. Większość protez stawu biodrowego jest produkowana w USA i Wielkiej Brytanii. Do ich produkcji wykorzystywane są metale chemicznie i biologicznie obojętne: kobalt, chrom, stopy tytanu. Często stosuje się również ceramikę. W większości nowoczesnych modeli dodatkowo stosuje się podkładki polimerowe, które umożliwiają nadanie sztucznemu TBS naturalnych właściwości amortyzujących, stabilizujących i ślizgowych.

Przy wykonywaniu endoprotetyki powodzenie operacji wynosi prawie 100%.

Po operacji przepisywane są antybiotyki, aby zapobiec rozwojowi powikłań infekcyjnych, a szwy są usuwane po 10 dniach. Wielkość blizny pooperacyjnej wynosi około 8 cm, w tym samym czasie pacjent jest wypisywany z kliniki. Rehabilitacja po endoprotetyce jest prosta, ale nadal wymaga fizjoterapii, masażu i terapii ruchowej.

osteotomia

Osteotomia to zabieg chirurgiczny, który jest środkiem tymczasowym przed kardynalną wymianą stawu biodrowego sztuczną endoprotezą. Istotą operacji jest wyrównanie osi kości udowej z powodu jej celowego złamania. Powstałe fragmenty są ustawione w najbardziej odpowiedniej pozycji, tym samym lekko rozładowując chore stawy. Dzięki temu możliwe jest czasowe zmniejszenie nasilenia bólu i poprawa mobilności.

Tak więc zwyrodnienie stawu biodrowego jest dość groźną chorobą, która może całkowicie pozbawić osobę możliwości samodzielnego poruszania się. Postępuje długotrwale, a jej objawy, szczególnie we wczesnych stadiach, są często postrzegane przez pacjentów jako stan normalny po wysiłku fizycznym. Ale właśnie na tym polega podstępność choroby, ponieważ tylko na początkowym etapie jej rozwoju można sobie z nią poradzić w sposób niechirurgiczny. Ale jeśli proces degeneracyjno-dystroficzny całkowicie zniszczył już chrząstkę szklistą i doprowadził do odsłonięcia powierzchni kości, a tym bardziej do ich spłaszczenia, to tylko operacja może pomóc pacjentowi. Na szczęście w szczególności nowoczesny poziom medycyny i chirurgii umożliwia całkowite przywrócenie normalnego stanu stawu biodrowego i jego funkcji.